Calotes versicolor – agama ogrodowa, kameleon Azji Południowej bez kameleona 🦎🌺🌏

Calotes versicolor, znana szerzej jako agama ogrodowa, to jedna z najbardziej rozpowszechnionych i rozpoznawalnych jaszczurek Azji Południowej i Południowo-Wschodniej. Choć nie jest spokrewniona z kameleonami, potrafi zmieniać barwy w zależności od nastroju, temperatury i okresu godowego, co przyniosło jej potoczne określenie „kameleona Indii”. To zwinny wspinacz i terytorialny wojownik, który często pojawia się w ogrodach, parkach i świątyniach, zyskując przychylność lokalnych społeczności.

🌍 Pochodzenie i naturalne środowisko
Calotes versicolor występuje naturalnie w krajach takich jak Indie, Sri Lanka, Nepal, Bangladesz, Pakistan, a także w południowych Chinach, Tajlandii, Malezji i Indonezji. Gatunek ten został również sztucznie introdukowany w niektórych częściach Bliskiego Wschodu i na wyspach Pacyfiku.

Zasiedla lasy, zarośla, ogrody, parki miejskie, tereny wiejskie, a także ruiny i ogrodzenia, często w pobliżu siedzib ludzkich. To gatunek synantropijny, dobrze adaptujący się do środowiska zmienionego przez człowieka.

📏 Wygląd i rozmiary
Agama ogrodowa dorasta zazwyczaj do 30–40 cm długości, z czego połowę stanowi ogon. Samce są zwykle większe i bardziej masywne niż samice, z bardziej wyeksponowanymi kolcami karkowymi i wyraźniejszymi kolorami w okresie godowym.

Ubarwienie bazowe to oliwkowozielone, szare lub piaskowe, ale potrafi ono ulec zmianie – w ciągu kilku minut agama może stać się czerwonawa, pomarańczowa, czarna lub brunatna. W okresie godowym samce przybierają intensywną czerwoną lub pomarańczową barwę głowy i gardła, czasem z czarnymi akcentami. Młode osobniki są zwykle jasnozielone lub szarobrązowe.

Charakterystyczne są kolce na karku i grzbiecie, wyraźna linia szczękowa oraz ostro zakończony pysk.

🌙 Tryb życia i zachowanie
Calotes versicolor to gatunek dzienny, terytorialny i niezwykle aktywny. Większość dnia spędza na nasłonecznionych gałęziach, murkach, pniach drzew lub ogrodzeniach, gdzie patroluje swoje terytorium i wypatruje owadów.

Samce są szczególnie agresywne w okresie godowym – opuszczają gardło, pompują ciało i kiwają głową, demonstrując dominację wobec rywali. Walki między samcami są częste i widowiskowe, choć zwykle niegroźne.

W przypadku zagrożenia agama zastyga w bezruchu, by uniknąć wykrycia, a jeśli to nie pomoże – błyskawicznie ucieka, często skacząc z gałęzi lub murków.

🍽️ Żywienie
Agama ogrodowa to owadożerca, choć czasem uzupełnia dietę o inne małe zwierzęta. W naturze żywi się:

• świerszczami,

• motylami,

• muchami i komarami,

• larwami owadów,

• pająkami,

• małymi jaszczurkami lub ich młodymi.

W hodowli dieta powinna być zróżnicowana i bogata w białko:

• świerszcze, karaczany, larwy mącznika i drewnojady,

• okazjonalnie muszki owocowe i szarańcza,

• raz w tygodniu suplementacja wapnia i witamin D3.

Agamy należy karmić co 2–3 dni, młode osobniki – codziennie.

🏡 Warunki hodowlane
Calotes versicolor jest łatwa w utrzymaniu przy zapewnieniu podstawowych warunków tropikalnych. Jest ciekawym wyborem dla średniozaawansowanych hodowców, ale wymaga nieco więcej przestrzeni niż inne agamy.

Terrarium: min. 100x50x80 cm, wertykalne z elementami do wspinaczki.
Podłoże: włókno kokosowe, torf, mech, kora – lekko wilgotne.
Dekoracje: grube gałęzie, bambus, korzenie, kryjówki, żywe rośliny tropikalne.
Temperatura:

• dzień: 28–32°C,

• punkt grzewczy: 35–38°C,

• noc: 22–25°C.
  Wilgotność: 60–80% – codzienne zraszanie i obecność miski z wodą.
  Oświetlenie: UVB 10.0 przez 10–12 godzin dziennie.

🐣 Rozmnażanie
Gatunek jajorodny – samica składa 5–16 jaj w wilgotnym podłożu lub wykopanej jamie. Inkubacja trwa 6–8 tygodni w temperaturze ok. 28°C. Młode mierzą po wykluciu 5–8 cm i są od razu samodzielne.

W warunkach hodowlanych rozmnażanie możliwe jest przy symulacji sezonowości – zmniejszenie fotoperiodu i wilgotności w „porze suchej”, a następnie jej zwiększenie w „porze deszczowej”.

🧠 Ciekawostki

• Zmiana barw: nie tak zaawansowana jak u kameleonów, ale wystarczająca do przekazywania sygnałów społecznych.

• Symbol tolerancji: w wielu miejscach Indii uważana za „jaszczurkę świątynną” – nieszkodliwą i pożyteczną.

• Szybki sprinter: agama potrafi poruszać się błyskawicznie – niekiedy pionowo po ścianach!

• Liczna populacja: mimo urbanizacji, agama ogrodowa doskonale radzi sobie w środowiskach zmienionych przez człowieka.

📚 Przeczytaj również:
Agama brodata – poradnik hodowcy 🦎🌿